Kawa – dowiedz się wszystkiego o kawie

Kawa – skąd taka nazwa i kiedy została odkryta?

Historia samego kawowca – rośliny, z której pozyskiwane są owoce – sięga naprawdę dawnych czasów. Najstarsze wzmianki o jej wykorzystaniu datowane są bowiem na pierwsze tysiąclecie przed naszą erą i pochodzą z obszaru Etiopii. W tamtych czasach roślina nie była jednak uprawiana i ludzie wykorzystywali jej owoce zebrane z naturalnych stanowisk. Co bardzo ciekawe, owoce nie były wykorzystywane w znany nam dzisiaj sposób. Po prostu je gotowano, dodając dla smaku odrobinę soli oraz masła.

Niestety nie istnieją żadne w pełni potwierdzone dane związane z tym, kiedy po raz pierwszy rozpoczęło się prażenie ziaren, a następnie przygotowywanie z nich znanego nam dzisiaj napoju. Najbardziej prawdopodobne jest to, że nastąpiło to pomiędzy XII a XIV wiekiem, kiedy to kawa została odkryta przez arabskich kupców, a następnie sprowadzona na teren Jemenu. W krótkim czasie picie tego napoju było praktykowane już na ogromnej części Arabii, a pod koniec XV wieku zwyczaj rozlał się na praktycznie cały obszar Bliskiego Wschodu.

W przypadku Europy pierwsze wzmianki o samym sposobie picia napoju są dziełem podróżnika i botanika z Niemiec. Leonard Rauwolf rozpoczął swoją podróż po Bliskim Wschodzie w 1573 roku, która zajęła mu łącznie 3 lata, a po powrocie z niej opisał wiele zwyczajów tamtejszej ludności, w tym ten związany z piciem kawy. Zwyczaj ten zaczęto praktykować w Europie prawdopodobnie jeszcze w tym samym wieku, w którym niemiecki botanik odbył swoją podróż.

Polska natomiast poznała ten zwyczaj jeszcze później, gdyż dopiero w XVII wieku za sprawą Turków. W początkowym okresie kawa w naszym kraju nie cieszyła się jednak dużą popularnością, a to za sprawą rozpowszechnienia mitu o tym, jakoby napój ten był bardzo szkodliwy dla zdrowia. Dopiero schyłek XVII wieku zapoczątkował prawdziwą ekspansję kawy na naszych ziemiach. Do napoju najbardziej przekonali się gdańszczanie i to właśnie na terenie Gdańska pojawiły się pierwsze odpowiedniki współcześnie znanych kawiarni. Dość szybko zwyczaj zaczął rozpowszechniać się na kolejnych terenach Polski.

Skąd jednak wzięła się nazwa? Tutaj sprawa nieco się komplikuje, gdyż tak naprawdę nie istnieje jedna absolutnie pewna etymologia tego słowa. Istnieją dwie główne hipotezy. Pierwszą, i bardziej prawdopodobną, jest pochodzenie od tureckiego słowa „kahve”, którym jednak określa się nie tylko kawę, ale także wino. Słowo przekształciło się we włoskie „caffè” i rozlało się po całej Europie. Istnieje również hipoteza, że słowo ma swoje podłoże w nazwie miasta Kaffa (obecnie Kefa), położonego w Etiopii, kolebce zwyczaju wykorzystywania nasion kawowca.

Jak i gdzie na świecie uprawia się rośliny kawowca?

To niestety dość wymagająca roślina, przez co obszar, na którym można ją uprawiać, jest mocno zawężony. Współcześnie przy uprawach wykorzystuje się wyłącznie najwyższej jakości nasiona, które pozyskiwane są z roślin mających nie mniej jak 8 i nie więcej, jak 15 lat. Magazynowane w suchych i możliwie jak najlepiej przewiewnych miejscach, są wysiewane stosunkowo szybko – nie później, niż po upływie pół roku od zbiorów. Młode roślinki tworzą szkółki, które po około pół roku od wykiełkowania sadzonek są dopiero przesadzane na ogromne plantacje. Owoce, z których robiona jest później znana nam wszystkim kawa, pojawiają się dopiero po 3-4 latach rozwoju rośliny.

Częstość zbiorów w dużej mierze zależy od warunków klimatycznych. W gorącej strefie subtropikalnej owoce pojawiają się co drugi sezon, kiedy to w bardziej deszczowym klimacie równikowym owoce pojawiają się aż 2 razy do roku.

Strefa subtropikalna oraz równikowa to w zasadzie jedyne obszary naszej planety, na których kawa jest uprawiana. Co ważne, plantacje znajdują się na znacznych wysokościach. Dla klimatu subtropikalnego jest to 600 do 1200 m n.p.m., natomiast w strefie równikowej od 1200 do nawet 2000 m n.p.m. Uprawa jest więc wymagająca, a do tego same zbiory sprawiają wiele problemów. Wynika to z nierównomiernego dojrzewania owoców na jednej roślinie, przez co zbiory są wielokrotnie powtarzane.

Z racji dużych wymagań klimatycznych plantacje znajdziemy głównie na obszarze planety pomiędzy zwrotnikiem Raka, a Koziorożca, a więc w strefie równikowej. Głównymi dostawcami są Afryka oraz Ameryka Środkowa i Południowa, ale także Azja oraz Oceania.

Pozyskiwanie ziaren z owoców kawowca

Zebrane z roślin owoce muszą być wręcz natychmiast dokładnie oczyszczone, a następnie w możliwie najkrótszym czasie poddane dalszej obróbce. W celu pozyskania ziaren można użyć dwóch różnych metod, praktykowanych po prostu zależnie od plantacji.

Pierwsza z nich jest określana mianem mokrej, gdyż najpierw owoce trafiają do urządzenia z wodą, w którym usuwana jest ich skórka. Następnie w niewielkich rynienkach owoce są myte i jednocześnie usuwa się z nich dużą część miąższu. Resztki miąższu usuwa natomiast specjalny bęben wyłożony ciernym materiałem. Po takiej obróbce następuje moczenie i fermentacja przez około dobę, aby ostatecznie kawa trafiła do suszenia na słońcu.

Druga metoda określana jest mianem suchej. Tutaj po prostu owoce od razu po zerwaniu są suszone na słońcu przez około miesiąc. Po tym procesie owoce trafiają do bębna z tarką, gdzie następuje mechaniczne usunięcie skóry oraz miąższu.

Naturalnie niezależnie od metody na koniec kawa jest sortowana, a następnie poddawana bardzo skrupulatnej ocenie jakościowej. Kawa do naszych sklepów dociera w formie ziarnistej (mogą to być ziarna palone lub niepalone), mielonej oraz rozpuszczalnej. Zastanawiacie się, których z tych rodzajów jest najlepszy?